Kelegyan, öldürüldügünde 53 yasındaydı Hiç süphesiz
Osmanlı Türk ve Ermeni basınının en renkli
kalemlerinden biri Diran Kelegyan’dı. Aynı zamanda
Avrupa basını için de yazıyordu. Diran Efendi,
liberaldi, Ermeni Liberal Partisi Ramgavar’ı
...destekliyordu. ittihat Terakki iktidarını elestiren
Osmanlı muhalefeti içinde yeraldı. Dileriz “Liberal”
egilimli Sabah Gazetesi, eski editörlerinden Diran
Kelegian’ı hatırlar. Diran Efendi, aynı zamanda
istanbul Üniversitesinin hocalarından biriydi. Dileriz
istanbul Üniversitesi Senatosu, bir gün eski
mensupları olan Zohrab ve Kelegyan’ı da hatırlar.
Diran Kelegyan, Teotig’in Yıllık’larında özgeçmisini
söyle anlatmıs :
“20 Eylül 1862’de Kayseri’de dogdum. Ben 6 aylıkken,
ailem $stanbul’a göçmüs. $lkögrenimimi, Hasköy’deki Nersesyan Okulu’nda aldım, sonra
Mezburyan ve Surenyan’da devam ettim. 1880’de Marsilya’daki Yüksek Ticaret Okulu’nun
Bilimler Fakültesi’ne gönderildim ve “Manzume-î Efkâr”a yazılar yolladım yıllarca,
nihayetinde ülkeye döndügümde, bu gazetenin basına geçtim ve en zor döneminde, 3-4
yıl tamamıyla ben yönettim. Daha sonra, Ermenice yazılı ama Türkçe “Cihan” gazetesini
çıkarttım bir yıl. O zaman, Hamid Vehbi adlı tanınmıs bir yazar “Saadet” diye bir gazete
çıkarmaya baslıyordu ve ben de bu gazetenin hem mütercimi, hem de fıkralarını yazar
oldum ve daha sonra da bu gazetenin, basyazarı ve Yazı isleri Müdürü. 1894 olayları
yüzünden, mecburen Yunanistan ve Fransa’ya gittim. Bu arada gögüs hastalıgından da
muzdariptim. Bes aylık bir gurbetten sonra $stanbul’a döndüm ve “Ceride-î Sarkiye”,
“Saadet”, “Tarik”e yazmaya ve yönetmeye basladım. Patrik $zmirliyan Hazretleri günüyle,
Patrikhane’nin Mütercim baslıgına getirildim. Kıyımlardan sonra Avrupa’ya geçtim ve bu
kez de “19. Century ve Contemporary Review” gazetelerinde “Türkiye ve Hükümdârı” ve
“Yıldız’da Hayat” tefrika yazılarım yayınlandı. Bunlar, kısa zaman sonra Avrupa’nın degisik
ülkelerinde, degisik gazetelerde tercüme edilip yayınlandı. “Daily Mail” gazetesinin 7 ay
boyunca Sark mahreçli havadisler mesulü oldum ve “Daily Graphic” gibi nice gazeteler
için durmadan çalıstım. 1898’de “Avrupa’da yasayan Osmanlı tebaalılar için” çıkan bir
aftan yararlanarak, nihayet geldim $stanbul’a ve hemen Sabah için çalısmaya basladım.
Bu dönemde Hükümet bazı Türk gazetelerin bas muharrirlerine bazı resmi görevler
vermeyi kararlastırıldı, ben de (kökenime bakılmaksızın) dolayısı ile Hazine-i Hassa
Sekreteri oldum. Daha sonra siyasi nedenlerin dayatması sonucu, istanbul’u yeniden terk
edip, bu kez Mısır’a gittim ve “Journal du Caire”e girdim ve sonra da “Bourse Egypiènne”e
de Yazı isleri Müdürü oldum.”
Aynı zamanda Viyana’daki Correspondents Buro ve Paris’teki Press Associé’nin
muhabirligini yapıyordum. Önce ingilizce “Egyptian Graphic” gazetesini bir yıl boyunca,
sonra da özgürlükçü Türk gazetesi, “Yeni Fikir”i iki yıl boyunca yayınladım. Mesrutiyet
ilanından sonra Tekrar İstanbul’a döndüm ve “Sabah”ın Yazı İsleri Genel Müdürlügünü
üstlendim. 31 Mart’ın kanlı olaylar esnasında amatörce Samdancıyan’ın “Dzagik” (Çiçek)
ve “Ararat” (Agrı), Zohrab’ın “Masis”ine ve “Jamanag” (Zaman gazetelerinde Klanig
(Cigara) takma adını kullandım; Avrupa’da da altı degisik takma adın yanı sıra, Viconte
de Clanigue imzasını da kullandım. “Surhantag” (Haberci) gazetesinde de, Sirayr adıyla
düzenli bir sekilde yazdım ve bir jurnal edilme sonucu, kısa bir süre yazmaya ara
verdikten sonra, yeniden Dionke imzasıyla devam ettim yazmaya...
1879’da, henüz çok gençken, “Geçmis ve Gelecek Veya Ulusal Yeniden Olusum” baslıklı
bir defter yayınlamıstım ve bir de “Fransızca- Türkçe Sözlük”.
Diran Kelekyan 13 (26) Agustos 1915’te sair Taniyel Varujan ve sair Rupen Sevag ile
birlikte, Çankırı yakınlarındaki Tüney’de bir Teskilat-ı Mahsusa çetesi tarafından katledildi.
Bir mezarı yok. Hala kayıp
Umit Torosyan
Osmanlı Türk ve Ermeni basınının en renkli
kalemlerinden biri Diran Kelegyan’dı. Aynı zamanda
Avrupa basını için de yazıyordu. Diran Efendi,
liberaldi, Ermeni Liberal Partisi Ramgavar’ı
...destekliyordu. ittihat Terakki iktidarını elestiren
Osmanlı muhalefeti içinde yeraldı. Dileriz “Liberal”
egilimli Sabah Gazetesi, eski editörlerinden Diran
Kelegian’ı hatırlar. Diran Efendi, aynı zamanda
istanbul Üniversitesinin hocalarından biriydi. Dileriz
istanbul Üniversitesi Senatosu, bir gün eski
mensupları olan Zohrab ve Kelegyan’ı da hatırlar.
Diran Kelegyan, Teotig’in Yıllık’larında özgeçmisini
söyle anlatmıs :
“20 Eylül 1862’de Kayseri’de dogdum. Ben 6 aylıkken,
ailem $stanbul’a göçmüs. $lkögrenimimi, Hasköy’deki Nersesyan Okulu’nda aldım, sonra
Mezburyan ve Surenyan’da devam ettim. 1880’de Marsilya’daki Yüksek Ticaret Okulu’nun
Bilimler Fakültesi’ne gönderildim ve “Manzume-î Efkâr”a yazılar yolladım yıllarca,
nihayetinde ülkeye döndügümde, bu gazetenin basına geçtim ve en zor döneminde, 3-4
yıl tamamıyla ben yönettim. Daha sonra, Ermenice yazılı ama Türkçe “Cihan” gazetesini
çıkarttım bir yıl. O zaman, Hamid Vehbi adlı tanınmıs bir yazar “Saadet” diye bir gazete
çıkarmaya baslıyordu ve ben de bu gazetenin hem mütercimi, hem de fıkralarını yazar
oldum ve daha sonra da bu gazetenin, basyazarı ve Yazı isleri Müdürü. 1894 olayları
yüzünden, mecburen Yunanistan ve Fransa’ya gittim. Bu arada gögüs hastalıgından da
muzdariptim. Bes aylık bir gurbetten sonra $stanbul’a döndüm ve “Ceride-î Sarkiye”,
“Saadet”, “Tarik”e yazmaya ve yönetmeye basladım. Patrik $zmirliyan Hazretleri günüyle,
Patrikhane’nin Mütercim baslıgına getirildim. Kıyımlardan sonra Avrupa’ya geçtim ve bu
kez de “19. Century ve Contemporary Review” gazetelerinde “Türkiye ve Hükümdârı” ve
“Yıldız’da Hayat” tefrika yazılarım yayınlandı. Bunlar, kısa zaman sonra Avrupa’nın degisik
ülkelerinde, degisik gazetelerde tercüme edilip yayınlandı. “Daily Mail” gazetesinin 7 ay
boyunca Sark mahreçli havadisler mesulü oldum ve “Daily Graphic” gibi nice gazeteler
için durmadan çalıstım. 1898’de “Avrupa’da yasayan Osmanlı tebaalılar için” çıkan bir
aftan yararlanarak, nihayet geldim $stanbul’a ve hemen Sabah için çalısmaya basladım.
Bu dönemde Hükümet bazı Türk gazetelerin bas muharrirlerine bazı resmi görevler
vermeyi kararlastırıldı, ben de (kökenime bakılmaksızın) dolayısı ile Hazine-i Hassa
Sekreteri oldum. Daha sonra siyasi nedenlerin dayatması sonucu, istanbul’u yeniden terk
edip, bu kez Mısır’a gittim ve “Journal du Caire”e girdim ve sonra da “Bourse Egypiènne”e
de Yazı isleri Müdürü oldum.”
Aynı zamanda Viyana’daki Correspondents Buro ve Paris’teki Press Associé’nin
muhabirligini yapıyordum. Önce ingilizce “Egyptian Graphic” gazetesini bir yıl boyunca,
sonra da özgürlükçü Türk gazetesi, “Yeni Fikir”i iki yıl boyunca yayınladım. Mesrutiyet
ilanından sonra Tekrar İstanbul’a döndüm ve “Sabah”ın Yazı İsleri Genel Müdürlügünü
üstlendim. 31 Mart’ın kanlı olaylar esnasında amatörce Samdancıyan’ın “Dzagik” (Çiçek)
ve “Ararat” (Agrı), Zohrab’ın “Masis”ine ve “Jamanag” (Zaman gazetelerinde Klanig
(Cigara) takma adını kullandım; Avrupa’da da altı degisik takma adın yanı sıra, Viconte
de Clanigue imzasını da kullandım. “Surhantag” (Haberci) gazetesinde de, Sirayr adıyla
düzenli bir sekilde yazdım ve bir jurnal edilme sonucu, kısa bir süre yazmaya ara
verdikten sonra, yeniden Dionke imzasıyla devam ettim yazmaya...
1879’da, henüz çok gençken, “Geçmis ve Gelecek Veya Ulusal Yeniden Olusum” baslıklı
bir defter yayınlamıstım ve bir de “Fransızca- Türkçe Sözlük”.
Diran Kelekyan 13 (26) Agustos 1915’te sair Taniyel Varujan ve sair Rupen Sevag ile
birlikte, Çankırı yakınlarındaki Tüney’de bir Teskilat-ı Mahsusa çetesi tarafından katledildi.
Bir mezarı yok. Hala kayıp
Umit Torosyan
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder